Metabolizm pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu naszego organizmu. To on kontroluje, ile energii zużywamy i jak efektywnie przekształcamy pożywienie w paliwo niezbędne do codziennych aktywności. Czy zastanawiałaś się kiedyś dlaczego niektóre osoby mają ,,szybki" metabolizm, który pozwala im na utrzymanie zdrowej wagi, a niektóre osoby ,,tyją z powietrza”? Jeśli tak, to koniecznie zapoznaj się z tym artykułem. Dowiesz się z niego czym jest metabolizm i dlaczego jest tak istotny dla Twojego zdrowia i kondycji. Przedstawimy również skuteczne strategie, które pomogą Ci pobudzić metabolizm i przyspieszyć tempo spalania kalorii.
Metabolizm - co to jest?
Metabolizm to złożony proces, który obejmuje przekształcanie spożywanej żywności w energię potrzebną do funkcjonowania całego organizmu. Jest to suma wszystkich reakcji chemicznych zachodzących w organizmie, które pozwalają na utrzymanie życia. Metabolizm obejmuje dwa główne aspekty: katabolizm i anabolizm.
Katabolizm to proces rozkładu substancji odżywczych, takich jak węglowodany, tłuszcze i białka, na prostsze składniki. W trakcie katabolizmu zostaje wytwarzana energia.
Anabolizm odpowiada natomiast za syntezę wszystkich związków, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, np. białek, tłuszczów, węglowodanów, enzymów, hormonów. Proces anaboliczny zużywa energię.
U człowieka równocześnie zachodzą procesy kataboliczne jak i anaboliczne. U zdrowej, dorosłej osoby powinna zostać zachowana równowaga pomiędzy anabolizmem a katabolizmem. W przypadku dzieci i młodzieży, ze względu na wzrost i rozwój, przeważają głównie procesy anaboliczne, natomiast u osób starszych - procesy kataboliczne.
Podstawowa przemiana materii (BMR, ang. Basal Metabolic Rate) to ilość kalorii, jakie Twój organizm spala w spoczynku, aby utrzymać podstawowe funkcje życiowe, takie jak oddychanie, krążenie krwi, działanie narządów wewnętrznych i utrzymanie temperatury ciała. BMR to minimalna ilość energii, której potrzebuje Twój organizm, aby funkcjonować, gdybyś przez cały dzień leżała w bezruchu.
Tempo podstawowej przemiany materii jest bardzo indywidualne i zależy od takich czynników jak:
- płeć,
- wiek,
- jednostki chorobowe,
- zaburzenia hormonalne,
- stan fizjologiczny (np. ciąża czy laktacja)
- temperatura otoczenia,
- ilość masy mięśniowej.
Wiesz już, że podstawowa przemiana materii dotyczy ilości kalorii jakiej Twój organizm potrzebuje w stanie spoczynku. Jednak większość z nas na co dzień porusza się, pracuje umysłowo, spaceruje, uprawia sport lub wykonuje inne czynności, które wymagają od nas dodatkowej energii. Aby obliczyć ile kalorii realnie powinniśmy spożywać, należy doliczyć te wszystkie aktywności do Podstawowej Przemiany Materii. Tak właśnie powstaje Całkowita Przemiana Materii (CPM).
Całkowita przemiana materii (ang. Total Metabolic Rate lub Total Daily Energy Expenditure, TDEE) to całkowita ilość kalorii, jaką organizm zużywa w ciągu dnia. CPM uwzględnia zarówno podstawową przemianę materii (BMR), czyli ilość kalorii potrzebną do podtrzymania podstawowych funkcji życiowych w spoczynku, jak i dodatkowe wydatki energetyczne związane z aktywnością fizyczną. Jest to istotne przy planowaniu diety, kontrolowaniu masy ciała oraz dostosowywaniu ilości spożywanych kalorii do konkretnych celów, takich jak utrata wagi, przyrost masy mięśniowej lub utrzymanie obecnej wagi ciała.
Aby utrzymywać masę ciała, należy oscylować w zakresie naszego zera kalorycznego. Aby pozbyć się zbędnych kilogramów należy jeść mniej niż wynosi nasza całkowita przemiana materii. Natomiast jeśli chcemy przytyć to musimy jeść więcej niż wynosi nasze CPM.
Dla przykładu: jeżeli Twoja całkowita przemiana materii wynosi 2000 kcal, to aby:
-utrzymać masę ciała - musisz jeść około 2000 kcal
-redukować masę ciała - musisz jeść mniej niż 2000 kcal, np. 1600-1800 kcal
-przybierać na wadze - musisz jeść więcej niż 2000 kcal, np. 2200-2500 kcal.
Jak przyspieszyć metabolizm?
Istnieje wiele sposobów, aby pobudzić metabolizm i zwiększyć tempo przemiany materii. Oto kilka skutecznych technik:
Zadbaj o codzienną aktywność fizyczną: Regularne ćwiczenia, zwłaszcza trening aerobowy i siłowy, pomagają przyspieszyć metabolizm poprzez budowę masy mięśniowej i większą ilość spalanych kalorii. Mięśnie zużywają więcej energii niż tkanka tłuszczowa, więc utrzymywanie masy mięśniowej przyczynia się do wyższego tempa przemiany materii. Oprócz treningów, staraj się też ,,wplatać” ruch w swój codzienny grafik. Jeżeli masz taką możliwość - zamiast samochodu wybierz rower. Zamiast windy wybieraj schody. Jeśli jeździsz komunikacją - wyjdź przystanek wcześniej niż zawsze. Wydłuż codzienny spacer. W trakcie pracy odejdź na kilka minut od komputera, przejdź się po sali lub zrób kilka przysiadów. Tak proste, drobne zmiany w dłuższej perspektywie naprawdę mogą przynieść spektakularne efekty.
Spożywaj posiłki regularnie: Jedz 4-5 posiłków, mniej więcej co 3-4 godziny. Za każdym razem, gdy jesz, Twój organizm musi trawić i przyswajać spożywane jedzenie. To oznacza, że organizm wykorzystuje więcej energii na przetwarzanie pożywienia, co przyczynia się do wyższego tempa przemiany materii. Warto jednak podkreślić, że efekt przyspieszenia metabolizmu przez regularne spożywanie posiłków nie jest zbyt duży. To jeden z wielu elementów wpływających na tempo przemiany materii. Ważne jest także, aby wybierać zdrowe i zbilansowane posiłki i dostarczać do organizmu niezbędne składniki odżywcze. Całokształt diety, aktywność fizyczna i ogólny styl życia odgrywają kluczową rolę w kontrolowaniu tempa metabolizmu.
Jedz odpowiednią ilość białka: Białko ma wyższy efekt termiczny niż tłuszcze i węglowodany, co oznacza, że organizm zużywa więcej energii na jego trawienie. Białko jest również niezbędne dla budowy i utrzymania masy mięśniowej.
Wysypiaj się: Brak snu może spowolnić metabolizm. Dlatego ważne jest, aby zapewnić sobie odpowiednią ilość snu każdej nocy.
Nawadniaj się: Woda pomaga w regulacji temperatury ciała. Kiedy jesteś odpowiednio nawodniona organizm może łatwiej dostosować temperaturę ciała do warunków zewnętrznych. Ma to ogromne znaczenie, ponieważ utrzymanie prawidłowej temperatury ciała wymaga zużycia energii, co przyczynia się do przyspieszenia metabolizmu. Woda jest też niezbędna do rozkładu tłuszczu w organizmie. Procesy trawienia i spalania tłuszczu są efektywniejsze, gdy organizm jest dobrze nawodniony. Dodatkowo, wiele reakcji chemicznych zachodzących w organizmie wymaga obecności wody. Prawidłowa podaż płynów umożliwia więc skuteczniejsze przeprowadzenie procesów metabolicznych.
Stosuj przyprawy:
Papryczka chili: zawiera kapsaicynę, substancję, która nadaje jej ostrego smaku. Kapsaicyna może zwiększać temperaturę ciała i przyspieszać metabolizm poprzez proces termogenezy.
Pieprz cayenne: Podobnie jak papryczka chilli, pieprz cayenne zawiera kapsaicynę, która może krótkotrwale przyspieszać metabolizm.
Imbir: Imbir jest naturalnym termogenikiem, który podnosi temperaturę w organizmie. To z kolei wpływa na podkręcenie tempa metabolizmu. Imbir wspiera również pracę układu trawiennego, co może pomóc we wchłanianiu składników odżywczych.
Cynamon: Cynamon zawiera związki, które pomagają w regulacji poziomu glukozy we krwi. Stabilny poziom glukozy we krwi może wpływać na utrzymanie stałego poziomu energii i uniknięcia skoków glukozy, które potrafią spowalniać metabolizm.
Kardamon: Kardamon jest przyprawą o właściwościach przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych. Poprawia pracę układu trawiennego, co korzystnie wpływa na skuteczność przyswajania składników odżywczych.
Warto pamiętać, że wpływ tych przypraw na metabolizm jest stosunkowo niewielki. Nie można polegać wyłącznie na przyprawach jako na środku do przyspieszania metabolizmu. Kluczowym elementem jest zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna i zdrowy styl życia. Przyprawy mogą stanowić dodatek i pomagać w urozmaiceniu smaku potraw, ale same w sobie nie są cudownym środkiem przyspieszającym tempo przemiany materii.
Czy przyspieszanie metabolizmu jest zdrowe?
Tak, przyspieszanie metabolizmu jest zdrowe, o ile dokonuje się tego w prawidłowy sposób. Skup się na zdrowych nawykach żywieniowych, odpowiedniej ilości snu i regularnej aktywności fizycznej. Unikaj natomiast drastycznych diet i zbyt wymagających treningów. Pamiętaj, że każdy organizm jest inny, dlatego ważne jest dostosowanie działań do Twoich indywidualnych potrzeb.
Jak dbać o metabolizm?
Jeśli chcesz zadbać o swój metabolizm to postaraj się przestrzegać kilku prostych, podstawowych zasad:
- Jedz regularnie i unikaj głodówek.
- Wybieraj zdrowe, nieprzetworzone produkty.
- Wprowadź regularną aktywność fizyczną.
- Unikaj stresu.
- Dbaj o odpowiednią ilość snu.
- Nie przekraczaj swojego zapotrzebowania kalorycznego (czyli CPM - całkowitej przemiany materii).
Jeżeli chciałabyś pobudzić metabolizm i pozbyć się zbędnych kilogramów, to najskuteczniejszą opcją będzie wprowadzenie delikatnego deficytu kalorycznego. Jeśli nie jesteś pewna jak dopasować kaloryczność i skomponować dietę, to zamów swój spersonalizowany plan na BeDiet.pl. Nasi dietetycy przygotują dla Ciebie rozwiązania, które pomogą Ci w osiągnięciu wymarzonych efektów.